Laren Gld. - 2/2

  © versie Boek Jos Lankveld 2012

www.archivesportaleurope.net/ead-display/-/ead/pl/aicode/NL-ZuRAZ/type/fa/id/NL-ZuRAZ-1107

Regionaal Archief Zutphen -  Zuivelfabriek Laren

Beschrijving van het archief

Inhoud

Geschiedenis van de archiefvormer

Archiefvormers

Coöperatieve Zuivelfabriek te Laren

Tot ca. 1880 produceerden boeren zuivel vooral voor zichzelf en konden het overschot door de toegenomen vraag naar vooral boter goed lokaal verkopen. Maar die marktpositie werd ondergraven door de landbouwcrisis, de eerste margarinefabrieken (1878 Borculo en Hengelo Ov.) en door het inkoopmonopolie van lokale winkeliers. Dit dwong tot schaalvergroting en kwaliteitsverbetering en daarmee tot samenwerking en fabrieksmatige verwerking. Lokale particuliere handkrachtfabriekjes en coöperaties werden opgericht, de laatste vaak door notabelen omdat die als grondeigenaren en leden van de Geldersch-Overijsselsche Maatschappij van Landbouw direct belang hadden bij veranderingen op landbouwgebied. De coöperatieve (stoom)zuivelfabrieken die ontstonden, trokken al snel de meeste grondstof naar zich toe en overvleugelden de particuliere handkrachtfabriekjes.

De Coöperatieve Zuivelfabriek Laren is opgericht in 1897 als "Larensche Coöperatieve Zuivelfabriek" en begon haar boterproductie in 1898. In 1907 werden de paardenstal en boterbewaarplaats uitgebreid en werd een laboratorium bijgebouwd, in 1943 gevolgd door een melkpoederfabriek.

Leden betaalden inleggeld per koe, dat elk jaar werd verhoogd. De directeur voerde de dagelijkse leiding over de fabriek en was verantwoordelijk voor de financiën. Hij legde verantwoording af aan het bestuur, dat op zijn beurt weer werd gecontroleerd door de raad van commissarissen (tot 1920 toen de commissarissen in het bestuur werden opgenomen).

In 1975 is de fabriek door fusie opgegaan in de Verenigde Coöperatieve Melkindustrie Coberco. Coberco was zelf in 1965 ontstaan door een fusie van Condensfabriek "CDGO" (Deventer), Poederfabriek "Berkelstroom" (Lochem) en "Comego" (Zutphen). Coberco zou weer opgaan in Friesland Foods en die zou tenslotte in 2008 samengaan met Campina, die eerder Melkunie overnam, tot Friesland-Campina. Een voorlopig einde van de concentratie van plaatselijke coöperaties.

Navolgende publicaties bieden achtergrondinformatie over de Coöperatieve Zuivelfabriek Laren en over de zuivelindustrie in Gelderland zijn alle te raadplegen in de bibliotheek in de studiezaal van het Regionaal Archief Zutphen (RAZ).

H. de Beukelaar, "De Oostgelderse zuivelindustrie", in: (1991, vol.11).

J.E. Koeslag, , 1973.

RAZ, Archiefnummer 300 GOZ en Coberco, 1894-1920;

P. Willems, , 1989; Bibliotheek 633.9 WILL.

A.J. Sinnema, Zo begon de G.O.Z. - Een beeld van de beginjaren van de Geldersch-Overijsselsche Bond van             Coöperatieve Zuivelfabrieken, art. in: Zutphen. Tijdschrift voor de historie van Zutphen en omgeving 15 (1996)

2, p. 25-30; Bibliotheek 930.4 ZUTP zutp.

J.A. Geluk, Zuivelcoöperatie in Nederland, 1967; Bibliotheek 633.9 GELU.

B. v.d. Burg, Ontwikkeling der fabrieksmatige zuivelbereiding in Gelderland, 1907; Bibliotheek

633.9 ONTW geld.

Daarnaast is op onderstaande website veel informatie te vinden over de ontwikkeling van de zuivelindustrie

in Nederland: http://www.zuivelhistorienederland.nl/lijst-gelderland.html.

▲  Archief