#13 Gr/2024-10-29

voorgaande

Marum Coöp. Zuidelijk Westerkwartier >> 1918 - 2018

Marum 5/5-c

Edammer kaas komt al 100 jaar uit Marum

MARUM - Iedere dag gaan er meer dan zestigduizend Edammer kazen het volledig geautomatiseerde pakhuis van FrieslandCampina in Marum in. Jaarlijks een hoeveelheid van 23 miljoen. ,,Daarmee zijn we binnen de coöperatie de fabriek met de meeste kazen”, zegt locatiemanager Sibble Jan Broos. ,,Intussen wordt hier zeven dagen in de week, 24 uur per dag gewerkt in vijf ploegen om dit allemaal mogelijk te maken.”

Komend weekeinde vieren de huidige 130 medewerkers met hun gezinnen en ook de oud-medewerkers - samen 350 man - het honderdjarig bestaan van de fabriek, die in 1918 begon als de Coöperatieve Zuivelfabriek Zuidelijk Westerkwartier.

De huidige kaasfabriek, de enige van FrieslandCampina die Edammer kazen produceert, is een voortzetting van een eerdere boterfabriek in het centrum van het dorp, bij De Kruisweg. Rond 1900 werd hier, net als in veel andere dorpen in het Noorden, een zuivelfabriek gebouwd.

,,Al snel was er echter uitbreiding nodig”, zegt de locatiemanager, die voor de geschiedenis van de fabriek in de archieven is gedoken. ,,Er was stoomaandrijving van de machines nodig en de omwonenden zagen dit niet echt zitten. Ook toen was uitbreiding al een reden voor verhuizing.” Destijds werd buiten het dorp een nieuwe fabriek gebouwd, intussen staan door woningbouw alweer huizen in de nabijheid van de Marumer fabriek. ,,Deze kaasfabriek is gebouwd naar voorbeeld van de fabrieken in Wolvega en Lutjewinkel. Met name Goudse en Edammer kazen werden hier geproduceerd.

FrieslandCampina heeft in Nederland nog negen kaasfabrieken, voornamelijk in het Noorden. In Fryslân zijn er vestigingen in Workum en Gerkesklooster. Workum is de grootste in productiehoeveelheden. Daarnaast zijn er locaties in Bedum, Balkbrug, Lutjewinkel, Steenderen, Rijkevoort en Born.

Van het eerste gebouw is alleen de ingang bewaard gebleven. De eerdere toren die westelijk van de fabriek stond is verdwenen. ,,In de oorlog zat daar het luchtafweergeschut.“

In de afgelopen decennia is de fabriek sterk uitgebreid. ,,Daarbij was er bij de fabrieken sprake van specialisatie. Voor deze fabriek betekende dat steeds meer Edammers”, zegt senior technoloog Hans Zandstra. ,,Naast Edammers werden er vroeger ook andere kaassoorten gemaakt. De lunchkazen van tweehonderd of vierhonderd gram - grote damschijven - Goudse kazen van 4,5 kilo en ook de bolronde Edammers. Nu zijn er alleen nog de ronde van 1,7 en 1,9 kilo en die van 0,9 kilo, de baby-Edammers.”

Export

Het grootste deel van de in Marum gemaakte kazen wordt geëxporteerd. ,,In Nederland eten we meer Goudse kazen. De Edammers gaan voor meer dan 80 procent naar het buitenland. Daar waarderen ze deze smaak meer; de minder vette kazen met een wat hoger zoutgehalte.”

De kazen worden na productie eerst naar Leerdam vervoerd. Daar komt de rode paraffine eromheen en worden de kazen verpakt. Vooral Spanje, Japan, Egypte en Frankrijk zijn belangrijke afzetgebieden, legt Zandstra uit. Een regio in opkomst is Azië.

Dat de kazen de kenmerkende ronde bolvorm hebben, heeft te maken met het vervoer in vorige eeuwen. ,,Toen werden de kazen in houten schepen vervoerd. In de ronde bollingen van het schip kon je makkelijker ronde kazen stapelen”, zegt Broos. ,,Omdat de kazen langer waren gepekeld waren ze langer houdbaar, ook voor afzet in warmere landen. Vandaar ook dat Nederland al heel lang bekend is van de kaasexport.”

Toekomst

In de Marumer fabriek is in het afgelopen decennium flink geïnvesteerd. FrieslandCampina ziet de export van de Edammers als een belangrijke inkomstenbron.

,,Kaas is een belangrijk onderdeel van onze strategie”, zegt woordvoerder Jan-Willem ter Avest. ,,In 2010 en 2011 is het pakhuis volledig geautomatiseerd. In grote ketels wordt de wrongel door machines gesneden, worden kaasvaten automatisch afgevuld, drijven de verse kazen naar een pekelbad en worden per keer vele tientallen kazen door zelfrijdende heftrucks naar het pakhuis gereden. Er komt geen man meer aan te pas, procesoperators houden bij of alles goed verloopt.” Op dit moment investeert de coöperatie in een nieuwe verpakkingslijn.

Al met al zijn de prognoses positief voor het voortbestaan van de Marumer vestiging. ,,De vraag naar kazen en ook Edammers blijft wereldwijd toenemen. Het is een belangrijke factor om deze fabriek open te houden”, zegt de woordvoerder.

China

Nu al gaat meer dan de helft van de export naar landen buiten Europa. De branche werkt er hard aan om de uitvoer naar China mogelijk te maken. In veel Aziatische landen is grote belangstelling, maar als gevolg van onbekendheid met rijpende natuurkaas is uitvoer naar China nog zeer beperkt.

Kaas voor bijvoorbeeld pizza’s en hamburgers gaat al wel die kant op. ,,Wanneer de Chinezen omgaan zal dat veel mogelijkheden bieden. Maar zover is het nog niet."

Bron: https://www.frieschdagblad.nl/index.asp?artID=74627   2018-05-31