#ZH/2020-11-07

voorgaande

voorgaande

Bleskensgraaf - 6/6  off-line

“Belangrijke schakel in de Melkweg”. Die omschrijving geeft Leo Leeuwis in 1963 melkfabriek De Graafstroom in Bleskensgraaf in het artikel dat hij erover schreef. Enkele fragmenten uit dit artikel:

Wie een bezoek brengt aan dit voor de Graafstroom en heel de westelijke Alblasserwaard zo belangrijke bedrijf, wordt meteen getroffen door de parade van melkbussen. Ze schuiven op transportbanden de fabriek binnen, soms wel 5000 per dag, en komen er leeg weer uit. Dit transportsysteem werkt zodanig dat de lege bussen hun retourtje gaan maken, zodra de laatste volle op de band is gezet. Van de 33 miljoen liter melk, voor 90% door leden van de fabriek aangevoerd, werd vorig jaar een deel gebruikt om er meer dan 467.000 kilogram boter van te maken en bijna 1 ¾ miljoen kilo kaas, afgezien van kleine partijen smeerkaas die bijgekocht werden.

Er worden vrij veel excursies naar het bedrijf ondernomen, vooral door vrouwenverenigingen. Het is een dankbaar werk om huismoeders hier rond te leiden. Zij kunnen de melkbussen op hun korte reis door de fabriek volgen en gadeslaan hoe ze geheel automatisch gereinigd worden, in een wolk van stoom en een geraas van ketelmuziek. Grote belangstelling is er ook altijd voor de reusachtige houten vaten, waarin boter wordt gemaakt, de tanks voor melkopslag met een capaciteit van 225.000 liter, de flessenafdeling, de bereiding van yoghurt, vla, papsoorten enz., pasteurs, ont-romers en centrifuges, koelinstallaties, laboratoriumwerk – alle producten worden zeer nauwgezet regelmatig onderzocht en aan andere ter controle afgestaan – en de kaasmakerij.

Vooral die kaasbereiding is voor oningewijden een spectaculaire bezigheid. Duizenden liters melk veranderen hier tenslotte in een vaste stof, die enorme bakken vult. Er worden uitsluitend Goudse kazen van gemaakt. Men ziet in deze afdeling kazen onder de pers, kazen met handen vol zout er op in de pekelpakken en tenslotte onafzienbare rijen kaas in het kaaspakhuis, waar het product de n krijgt om zo te rijpen, soms wel anderhalf jaar lang. Oudere personeelsleden zijn hier bezig om de goudgele kazen te voorzien van een beschermende laag, bestaande uit een plasticpreparaat, dat er in vloeibare vorm opgesmeerd wordt.

De Graafstroom heeft ongeveer dertig vrachtauto’s rijden om het proces van aan- en afvoer op gang te houden en beschikt ook over een eigen garage en reparatiewerkplaats.

Tot de vloeistoffen die afgevoerd worden behoort ook wei, min of meer te beschouwen als een afvalproduct van de kaasmakerij. Vroeger werd het uitsluitend gebruikt door veehouders, die het aan hun kalveren voerden en ook nu nog rijden tankwagens van De Graafstroom door het gebied, om de wei in klaarstaande tonnen en kuipen af te leveren. Dat brengt zo’n anderhalve cent per liter op. Toch heeft die simpele vloeistof de zuivelfabrikanten al heel wat hoofdbrekens gekost. In 1949 stortten de gezamenlijke coöperaties in Nederland ongeveer 70 miljoen liter in vaarten en kanalen, omdat ze er geen raad mee wisten, terwijl ze in een bepaalde periode weer nauwelijks aan de vraag konden voldoen. Voor die schommelingen is een oplossing gevonden, nu de mogelijkheid bestaat om de wei te verwerken tot pasta en stroop, zodat het op elk gewenst tijdstip geleverd kan worden. […]

Zuivelfabrieken moeten met hun tijd mee en dit betekent o.m. dat men tot een betere procesbeheersing moet komen, via een methode van arbeidsanalyse en modernisering. Het zal dan ook mogelijk worden om tot een vijfdaagse werkweek te komen, terwijl men vroeger altijd heeft gedacht dat er voor zuivelfabrieken geen andere mogelijkheid was dan een zevendaagse. Nu de opslagcapaciteit is opgevoerd tot 1,5 maal de hoogste dagcapaciteit hoeft er op zaterdagmiddag en zondag al niet meer gekaasd te worden. Men heeft overigens ook de mogelijkheid om overblijvende melk in tanks naar Zevenbergschenhoek te vervoeren, waar er melkpoeder van gemaakt wordt door een coöperatieve vereniging.

Andere plannen wachten nog op uitvoering. Eén daarvan is het onderbrengen van een geheel nieuwe flessenafdeling in een pre-fabricated gebouw, waar het proces van vullen en spoelen der flessen sterk gemechaniseerd kan worden. In de fabriek komt dan meer ruimte beschikbaar voor de kaasmakerij, die men ook wil moderniseren. Dit alles is nog in studie.

Om op alles voorbereid te zijn heeft De Graafstroom vlakbij het bestaande fabriekscomplex grote percelen weidegrond aangekocht én een complete boerderij, zodat althans ruimtegebrek de ontwikkeling niet in de weg zal staan.

* Streekpraat, kwartaalblad van de Stichting Ontwikkeling Alblasserwaard en Vijfheerenlanden, juni 1963

 Bleskensgraaf  ‘De graafstroom’ Melkrijders en personeel bij bordes melkontvangst 1933 - 25 jr.                Foto via FB Oud Bleskensgraaf.

 Bleskensgraaf  ‘De graafstroom’. Kaasmakerij met personeel en 2e directeur, de Geus. Opname is van vóór 1915, Dir. de Geus vertrok

n.l. in 1914 naar ??  In 1928 werd de kaasmakerij geheel vernieuwd - zie onderstaande foto.

Oospronkelijke tekst in bron:  In de melkfabriek, linksboven het eerste lichtpunt van Bleskensgraaf.       Foto via FB Oud Bleskensgraaf.

Bleskensgraaf:  In 1936  - zie - kocht melkfabriek de Graafstroom voor het eerst een koelwagen om hun zuivelproducten

gekoeld te kunnen transporteren.                                                                                        Foto via link: FB Oud Bleskensgraaf.

 Bleskensgraaf  ‘De graafstroom’ Een vrachtwagen van onze melkfabriek de Graafstroom. Deze opname is van eind jaren vijftig

en de chauffeur is Berend Kappen uit Molenaarsgraaf.                                                           Foto via FB Oud Bleskensgraaf.

 Bleskensgraaf  ‘De graafstroom’. Dit is de zgn. Lekwagen van de melkfabriek in 1961. Op de foto staan Gijs de Jong met zijn

22-jarige bijrijder Anton Wemmers. De foto is genomen voor het huis van Gijs de Jong op Hofwegen 49.

De route van deze Lekwagen was zoals de naam het al zegt: langs de Lek. Hij reed van Nieuw-Lekkerland tot en met

Groot Ammers.                                                                                                              Foto via FB Oud Bleskensgraaf.

 Bleskensgraaf  ‘De graafstroom’ Lossen’van de melkbussen door melkrijder en zijn hulpje 1963         Foto via FB Oud Bleskensgraaf.

1908 Eerste steenlegging                 Bron: Mail Jongeneel

Afbeelding van de tweede directeur Gt. De Geus (1910-1914) achter zijn bureau, let op de telefoon, met nr. 1

Bron: deel uit grote foto van kantoor en personeel....

 Bleskensgraaf  ‘De graafstroom’. Personeel en 3e directeur, F. van Dam, in de in 1928 vernieuwde kaasmakerij, met boven de

kaasbakken electrisch aangedreven z.g. ‘wrongelbereiders’.                            Foto uit gedenkboekje 100 jr. De Graafstroom

 Bleskensgraaf  ‘De graafstroom’. Personeel en 2e directeur, De Geus in de fabriek. Ze bevonden zich in het centrifuge- karnlokaal.

                                                                                                                                 Bron foto via  link geschiedinisalblasserwaard...............

Verwerking van de melkbussen bij ontvangst - 1963

Een kijkje in het kaaspakhuis - het zou het laden van onderstaande vrachtauto kunnen zijn.....echter dat nummer was bij de opgegeven datereing - 1963, in 1957 al vervangen........

Streekgeschiedenisalblasserwaard  Anneke Bode / 13 mei 2017 / Bleskensgraaf, Boerderij & erf

Melkfabriek De Graafstroom

Tekst eerder verschenen in ‘Streekpraat’, kwartaalblad van de Stichting Ontwikkeling Alblasserwaard en Vijfheerenlanden, juni 1963.