Bron: Friesche Koerier 1959-12-24

„Erf en Wereld”, geschiedenisboek over

de coöperatieve beweging, verschenen

Belangrijke dag voor de Friese landbouwcoöperaties

(Van een onzer verslaggevers)

ORANJEWOUD — In de gezellige sfeervolle voorzaal van huize Oranjewoud, waar de haard vrolijk brandde, had het bestuur van het Instituut voor Landbouwcoöperatie in Friesland de Friese pers en de landelijke agrarische pers genodigd om getuige te zijn van de officiële verschijning van een belangrijk boekwerk. Een geschiedenisboek over het ontstaan en de ontwikkeling van de Friese landbouwcoöperatie, door J. P. Wiersma en drs. K. Tjepkema. De beide schrijvers en de redactiecommissie waren mede tegenwoordig bij dit samenzijn benevens het voltallige bestuur van het I.L.F. Hier en daar in de zaal was een eenvoudige kerstversiering aangebracht.

De voorzitter, de heer dr. R. Kuperus uit Leeuwarden, noemde het voor de landbouwcoöperaties in Friesland een belangrijke en bijzondere dag, nu het standaardwerk „Erf en Wereld” aan de openbaarheid wordt prijs gegeven. Hiermee is een wens vervuld, die al jarenlang heeft geleefd. Men had niet kunnen denken, dat die wens nog eens vervuld zou worden, omdat men noch de mensen noch de middelen aanwezig achtte.

Aan het einde van de twintiger jaren verscheen de dissertatie van dr. T. van der Zee over de boerencoöperaties, dat deels in de behoefte voorzag, maar dat een meer wetenschappelijk karakter droeg. Voorts zagen tal van gedenkboeken van jubilerende organisaties het licht en ook het tweedelige werk over de Friese Maatschappij, maar geen van alle waren ze een samenvattend werk van het geheel.

Biografie Renger

Tot voor enkele jaren de biografie-Rengers van de pers kwam. Toen gevoelde men, dat er veel meer mensen uit de landbouwcoöperatieve beweging in aanmerking zouden komen voor een biografie, in de eerste plaats Riemer Veeman. Er is toen een zg. comité-Veeman gevormd, hoofdzakelijk bestaande uit personen, die de heer Veeman in zijn grootste activiteit hebben gekend. Deze commissie stelde zich in verbinding met het ILF en met de coöp. zuivelbank en de besprekingen resulteerden in de conclusie, dat deze zaak op een bredere basis moest worden geplaatst. Ook anderen hadden recht op een levensbeschrijving.

Het plan rijpte om een uitvoerige samenvatting te geven van ontstaan en ontwikkeling van de landbouwcoöperatie in Friesland. Vier jaar geleden is aan de heren Wiersma en Tjepkema opdracht gegeven materiaal te verzamelen voor de documentatie. Dat laatste heeft de heer Tjepkema hoofdzakelijk gedaan. Er is ook een kleine commissie van redactie benoemd, bestaande uit de heren B. K. van den Berg, S. Nijholt, dr. R. Kuperus en ir. P. Stallinga. (De heer Nijholt in de plaats van de heer J. J. Visser, die inmiddels is overleden).

Een der eerste werkzaamheden van de heren Wiersma en Tjepkema was het afnemen van interviews, beginnende bij de oudste pioniers. Ongeveer 175 personen zijn bezocht, de meesten in Friesland, een dertigtal daar buiten, zelfs een in Denemarken. Dat werk is juist op tijd geschied, omdat in de loop van deze vier jaar verschillende zijn overleden. Voorts zijn 340 coöperatieve verenigingen geregistreerd, waarvan nu al 90 zijn opgeheven. Een bewijs, dat de coöperatie niet een star stelsel is, maar zich weet aan te passen.

Van 150 zuivelfabrieken is de oprichting en ontwikkeling nagegaan, ook van die welke later zijn opgeheven. 450 biografieën zijn gemaakt en van 140 personen konden nog foto's worden achterhaald. Dit zijn zo enige gegevens. In de herfst van 1988 had men de opzet in conceptie gereed en kon de tekst worden geschreven.

Doorlopend verhaal

Dr. Kuperus achtte de opzet uitnemend geslaagd. Er is gestreefd naar een doorlopend verhaal: een schets van de landbouwcoöperaties in de afgelopen 70 jaar en een belichting van het werk van de pioniers.

Het is als leesboek bedoeld, niet als een wetenschappelijk werk. Wel is het historisch verantwoord en volledig. Bijgewerkt tot op heden. Voor het naslaan zijn enkele registers opgenomen; o.m. een van 500 persoonsnamen.

De oplaag is 4000. Door de aangesloten organisaties zijn 1100 afgenomen, 600 particulieren tekenden in en het ILF zelf neemt 700 voor zijn rekening. Zodat de grootste helft al weg is. Spr. toonde vervolgens het keurige boekwerk met het fraaie, symbolische stofomslag: een boerderij onder hoge wolkenluchten. De boer blijft niet meer op eigen erf, maar zijn belangstelling richt zich op de gehele wereld.

Uit het boek komt een belangrijk sociologisch aspect naar voren: de boer met weinig bezit, die zich in moeilijke zware crisisjaren organiseert en door samenwerking tracht zijn plaats in de samenleving te behouden, door eigen aansprakelijkheid, als deelgenoten met elkaar op basis van onderling vertrouwen. Dat sociologische aspect moest in dit boek worden vastgelegd: de lektuur kan de jongeren inspireren.

Dr. Kuperus reikte aan de aanwezigen een exemplaar van het kloeke boekwerk over. T.z.t. hopen wij aan de inhoud een bespreking te wijden.

Leewarder Courant 1959-12-24

"Erf en Wereld" gereed

In het bijzijn van vele vertegenwoordigers van het agrarische leven in Friesland kon dr. R. Kuperus van Leeuwarden gisteren - 23 december 1959 - de eerste exemplaren van het standaardwerk „Erf en Wereld” overhandigen aan de schrijvers J. P. Wiersma en drs. K. Tjepkema. De overreiking vond plaats in het prachtige centrum voor landbouw en coöperatie „Oranjewoud”; niet alleen de ondernemende uitgevers (Drukkerij Laverman van Drachten) maar ook tal van personen (zowel van de dagblad- als van de agrarische pers) waren daarbij, aanwezig en algemeen werd deze verschijning als een heuglijke gebeurtenis beschouwd. Het boek, over welks betekenis in het hoofdartikel in dit nummer nader wordt gehandeld, mag als een voornaam en zeer geslaagd visitekaartje van het Fries-coöperatieve leven worden beschouwd en het zal ongetwijfeld allerwegen de aandacht trekken.

Op de foto v.l.n.r. De heren dr. R. Kuperus, drs. K. Tjepkema en J. P. Wiersma.

▲  24 december 1959  Friesche Koerier

  Tekstversie ‘Erf en Wereld’ ophalen  332 blz.

  Recensies na uitkomen Erf en Wereld 23 dec. 1959

   Geen frame - ga naar - www.zuivelhistorienederland.nl