* 1e zuivelfabriekje begon in 1895 met handkrachtfabriekje aan de brink, deze sluit in 1913

    Een nieuwe vereniging start in 1915 met een stoomzuivelfabriek

  Naar gegevens

  GSV  Anloo Annerweg 35

  Naar knipsel

  Naar tekst

▲  1895  Anloo 1e - Handkrachtfabriekje ‘Anloo’ te Anloo 1895 - 1913

  Zie ook Annen,   Grolloo,  Rolde,   De-Samenwerking en  (Oosterwolde Fr.)

Dit dorp had al vrij vroeg een zuivelfabriek. Op 17 november 1895 werd de bouw ervan gegund. De fabriek stond toen midden in het dorp aan de Brinkstraat. Aan de stichting was natuurlijk wel het één en ander vooraf gegaan. Al gauw na de gunning werd een directeur benoemd in de persoon van H. Eggens op 12 januari 1896. Het ging kennelijk niet zo voorspoedig met het bedrijf, want op 5 juli 1913 moest het de poorten sluiten. De melk ging toen naar de fabriek in Eext.

Anloo bleef echter niet lang zonder zuivelfabriek. Op 3 augustus 1915 werd ten overstaan van notaris Robertus Driessen ter Meulen te Zuidlaren de acte gepasseerd, waarbij werd opgericht de Coöp. Stoomzuivelfabriek en Korenmalerij „De Eensgezindheid" gevestigd te Anloo. Er waren enkele tientallen ondertekenaars. De eerste vijf daarvan waren Harm Hamming uit Annen, Geert Veendijk uit Gasteren, Hendrik Greving uit Anloo, Berend Daling en Roelof Meursing. Zij waren op 30 juni 1915 al gekozen als eerste bestuur, terwijl de drie eerstgenoemden respectievelijk voorzitter, secretaris en penningmeester waren. Het maatschappelijk kapitaal bedroeg fl. 8.000,-, verdeeld in aandelen van fl. 5,-. Op 4 oktober 1915 werd een perceel heide van 3½ ha aan de Annerweg aangekocht. Op een deel daarvan werd de fabriek gebouwd en het overige werd later ontgonnen. Dat deel werd ook gebruikt als vloeiweide en men liet er Friese schapen op grazen, die voorzitter en secretaris op de veemarkt in Groningen kochten.

In december 1915 kwam de vergunning tot de bouw van de „fabriek, kantoor en noodige gebouwen". De bouw vergde f 16.763,- en de inrichting

De coöp. zuivelfabriek en korenmalerij te Anloo, zoals deze in 1916 in gebruik werd genomen kostte f 16.224,-. Tot direkteur werd benoemd E. Buiter. Op 10 juni 1916 werd de eerste bestuursvergadering aan de fabriek gehouden. In 1922 bedroeg de aanvoer ruim 2,3 miljoen kg melk; in 1928 was dat al opgelopen tot ruim 3,1 miljoen kg. Opvallend is, dat in die jaren een commissie voor melkvervalsing fungeerde. Er werd nog wel eens met de melk geknoeid. De overtollige ondermelk ging naar de fabriek in Roden. Merkwaardig waren ook de aankondigingen van ledenvergaderingen. Meestal werden die gehouden in één der café's van Anloo, Annen of Gasteren „des avonds om half acht (zonnetijd)".

Een punt van aanhoudende zorg waren ook hier de melkritten. Toen de fabriek gebouwd werd liet men ook vijf melkwagens maken. Er moest toen natuurlijk worden gezorgd voor paarden, want het vervoer ging uiteraard nog per paard en wagen. Men hield goed in de gaten, waar een geschikt paard te vinden was. Zo werd in 1918 een paard verkocht, maar de direkteur meende „een goede te weten en wel de witte van J. Dekens te Annen". Moest er een paard worden verkocht, dan gingen meestal voorzitter, en secretaris daarmee naar Norgermarkt. De melkritten in 1932 waren Anlo, Gasteren, Annen, De Bulten, Schipborg, Schuilingsoord en Moeras, De Bartelaar.

Ook hier werd in die jaren fel gediscussieerd over de vraag, of de boeren verplicht waren boter af te nemen. Opvallend was, dat de direkteur toestemming vroeg en ook verkreeg om administrerend kerkvoogd te zijn.

In 1939 werden er plannen gemaakt om de fabriek te verbouwen. Het gebouw was langzamerhand na bijna 24 jaar te klein geworden. De Anloër boeren vonden het plan, zuinig als ze waren, te luxueus en het werd met ruime meerderheid afgestemd. Een jaar later was het oorlog en kwam er van verbouwen niets meer. In dat jaar 1939 trad Harm Hamming af als voorzitter. Hij was dat vanaf de oprichting in 1915 geweest. Hij werd opgevolgd door K. Mulder.

Niet zo lang daarna, in 1941, bestond de fabriek 25 jaar. Men was echt van plan dit jubileum feestelijk te vieren en dan samen met de vrouwen. „De melk", zo werd er gezegd, „is een van de grootste factoren op onze bedrijven, waarvoor van den vroegen morgen tot den laten avond door menig huisvrouw een warm aandeel wordt uitgevoerd en daarom zou het voor deze vrouwen een aangename herinnering zijn". Maar in plaats daarvan werd op 5 juni 1941 een algemene ledenvergadering gehouden. Men hield alles kalm en eenvoudig met het oog op de tijdsomstandigheden. Toen in de oorlog de klokken niet meer mochten luiden, werd in de algemene vergadering in 1941 besloten in plaats daarvan een sirene van de fabriek te laten fluiten om 9 uur en 12 uur. Aan het einde van de oorlog was er nog sprake van om jam te maken, maar met het oog op de zeer geringe voorraad brandstof werd daarvan afgezien. Direkt na de oorlog werd J. R. Schuiling uit Annen voorzitter. De wisseling ging, zoals dat aan het eind van de oorlog vaker gebeurde, geruisloos. Secretaris was toen B. Haange uit Gasteren.

Anloo is altijd een betrekkelijk kleine fabriek geweest. In 1951 bedroeg de melkaanvoer 5.654.134 kg; in 1959 was dat gestegen tot 6.776.907 kg om in 1962 duidelijk boven de 7 miljoen kg uit te komen. Op 3 mei 1968 vond het eerste gesprek plaats met Rolde en Grolloo over een fusie. De vergaderingen volgden elkaar snel op.

In de algemene vergadering van 6 juni 1968 werd gezegd: „De eigenlijke stichters van de DOMO krijgen uiteindelijk de slechtste prijs”. De DOMO had besloten de fabrieken in één exploitatie onder te brengen en een aantal zou worden gesloten. Ook Anloo zou dicht gaan en daarom wilde men een fusie. Het bedrijf zou opgeheven worden en men behoefde dan geen uittreegeld te betalen. Alle 317 leden stemden voor de fusie. Later in dat jaar bleek, dat de DOMO de oude vereniging zou belasten met uittreegeld. „Daar dit volgens ons”, aldus het Anloër fabrieksbestuur, „geen reden heeft”, namen de drie - Anloo, Grolloo en Rolde - een advocaat. Op 26 augustus 1968 vond de laatste vergadering van de coöp. zuivelfabriek „De Eensgezindheid” in Anloo plaats. In oktober werd o.m. aan Anloo het lidmaatschap van de DOMO ontnomen.

Tot 31 augustus 1970 bleef het bedrijf fungeren als melkontvangststation, daarna stond het een tijd leeg. Momenteel is er een vleesverwerkend bedrijf in gehuisvest.

▲  Tekst CZ. Anloo

  Statuten 1915 St.Crt. namenlijst

  Meer over ‘fusie’ Anloo, Grolloo en Rolde op ook pagina De Samenwerking

 ▲  top

 ▲  top

 ▲  top

▲  1915  Anloo 2e - Stoomzuivelfabriek De Eensgezindheid ‘Anloo’ 1915 - 1966

▲  Gegevens CZ. Anloo

Zie ook bij Eexterveen, over ‘melkoorlog’ NvhN 1927-04-30

Ook knipsels over ’De Samenwerking, Rolde, Grolloo en Oosterwolde / (ZOH)

 ▲  top

 ▲  top

 ▲  top

  Anloo: Korte geschiedenis                      bron: 100 jr. ZOH. 1989

   Geen frame - ga naar - www.zuivelhistorienederland.nl