Bennekom-knipsels-03

#Ge/2020-12-20

voorgaande

De Aanloop:

De eerste boterfabriek in de omgeving van Bennekom was een particulier bedrijf, de boerderij “Harscamp” te EDE, en werd in 1880 opgericht. In eerste instantie was dit geen groot succes. Onder invloed van de Afdeling Neder-Veluwe van de Geldersche Maatschappij van Landbouw werd in 1885 het nodige ingezet om tot oprichting te komen van een COOP.Zuivelfabriek in Wageningen.

Uiteindelijk werd op 21 jan. 1898 een oprichtingsvergadering gehouden en kwam de “Naamloze Vennootschap Stoomzuivelfabriek De Hoop” (zelfde naam als in Bennekom) te Wageningen tot stand. Op 31 mei 1898 werd deze fabriek ingebruik genomen. Toen directeur Knuttel in 1901 ziek werd, was deze genoodzaakt om de fabriek over te doen aan de boeren , die melk leverden.

Ook in EDE ontstond door melkleverende boeren een melkfabriek en zo werd Wageningen en EDE elkaars concurrenten. Dit werd onwenselijk geacht en zo werd op 1 febr. 1903 de nieuwe Coop. Vereniging Stoomzuivelfabrieken “Concordia” opgericht met directeur J.Westerman. Het ging goed met de fabriek en er moest uitgebreid worden. Er werd een verbouwing/uitbreiding doorgevoerd. De oplevering vond plaats in 1930.

De investering voor deze verbouwing viel bij een grote groep boeren uit Bennekom NIET in goede aarde. Het investeringsbeleid was te ambitieus. De gedachte was, dat oude schulden eerst afgelost moesten worden, voordat nieuwe schulden werden gemaakt. Het was in die tijd goed menens en men voegde de daad bij het woord, want de melk van de Bennekomse boeren werd de volgende dag niet in Wageningen maar bij de Volharding in Nijkerk afgeleverd.

De Oprichting:

De afgescheiden groep ging voortvarend te werk en onderleiding van R. van Steenbergen (melkbusnummer 1) werd een COOP.Vereniging opgericht met als doel om een eigen fabriek te bouwen. Daarnaast werd besloten tot de bouw van een directeurswoning en twee woningen voor de botermaker en de machinist.

In 1933 ging de COOP.Zuivelfabriek “De Hoop” in Bennekom aan de Veenderweg (nu Molenstraat) van start onder de directeur Teunis (roepnaam Teun) v.d.Brink . Hij studeerde af in 1930 aan de Rijks Zuivel School te Bolsward. Het ledenaantal was toen ongeveer 170 .

Het Verloop:

Er werden behoorlijke resultaten geboekt. In 1938 had de fabriek al 300 leden-veehouders.

Op 23 oktober 1944 moest de fabriek gedwongen worden stil gelegd, omdat heel Bennekom moest evacueren. De families Rintjema (botermaker) en Postma (machinist) zijn toen naar Achterveld geevacueerd en hebben aldaar in de Juliana-zuivelfabriek gewerkt. Van deze periode tot aan de bevrijding zijn persoonlijke dagboeken bijgehouden. Hierin staat vrij gedetaileerd wat er zo van dag tot dag voorgevallen is. In een interview in het personeelsblad (1974 KOK-Ede ) met Dhr.Postma wordt hierin ook ruimschoots aandacht besteed.

Na de bevrijding kon de fabriek de productie weer spoedig starten ondanks de opgelopen schade van de strenge winter 1944/1945. Dhr. Postma vertelt in hierboven genoemd interview het volgende: De fabriek "De Hoop" was er ook niet zonder kleerscheuren afgekomen. Er zaten 24 kogelgaten in de boterkarn, die we met houten pennen provisorisch hebben gedicht. De ondermelkkoeler was doorzeefd met kogels en in de voormuur van de fabriek zaten 4 grote gaten. De fabriek had dertien voltreffers gehad en na afloop troffen we nog granaten in de zolder aan. Al met al heeft het ongeveer zes weken geduurd, voordat we allen zo'n beetje in een redelijke staat hadden teruggebracht.

Er zijn een aantal bestuurvoorzitters geweest :

1933 Dhr. R. van Steenbergen (melkbusnummer 1)

1946 Dhr E. van Steenbergen (melkbusnummer 151)

+/-1958 Dhr A.H. van Steenbergen (melkbusnummer 80)

In 1947 werd directeur Teunis v.d.Brink (geb;8-okt-1908 of 1909 en gestorven 28-aug-1987) opgevolgd door de ass.directeur Marcelis (roepnaam Seles) v.d.Brink (boerenzoon uit Bennekom). De zoon van Teunis meldt het volgende over zijn vader en over Seles: Teunis ging werken bij de COOP Melk Centrale in Den Haag. Dat beviel kennelijk niet zo goed, want na 2 jaar werd hij weer directeur van een fabriek van die CMC, in Naarden. In die tijd was Seles al assistent van Teunis en "iedereen" wist , dat Seles een goede directeur zou worden.. Het vermoeden bestaat, dat bij de opvolging van Teun geen sollicitanten werden opgeroepen, en dat het bestuur hem direct benoemde als opvolger. Teunis bewonderde Seles vanwege zijn geniaal geknoei met de boekhouding. Er was in de oorlog een strenge controle op de melk, die de fabriek in kwam en de producten die eruit gingen. Desondanks kon Teunis met tientallen kilo's boter onderduikers uit de Ortskommandantur vrijkopen en die boter was in de boeken nergens te vinden. Als Teun weer boter nodig had voor een "goed doel", dan kwam Seles om de hoek kijken om de boekhouding zodanig te maken, dat de boekhouding alle achterdochtige controles kon doorstaan

In 1958 werd het 25 jaar jubileum gevierd, getuige deze papieren deksel en de uitnodiging

“De Hoop” (de naam bleef gehandhaafd) kreeg een nieuwe bestemming. Tot begin jaren tachtig diende het gebouw als verpakkingsruimte en als magazijn.. Ieder jaar werd in de laatste periode van het pand tussen september en januari tienduizenden kerst-en geschenkpaketten samengesteld.

In 1985 is KOK-Ede opgeslokt door Albert Heijn en heeft KOK het gebouw “De Hoop” verkocht aan bouwbedrijf Driesten.

De Sloop:

Bouwbedrijf Driesten heeft in 1987 de spade in de grond gezet. Met veel mechanisch geweld zijn de muren en fundameneten gesloopt. Van deze actie zijn veel sloopfoto's gemaakt (met dank aan de fam. Mattijssen). Na de sloop zijn op het vrijgekomen terrein (ook wel UNIVERS-terrein genoemd) huizen gebouwd.

Bronnen:

- De Edese Post van 18-jan-2004

- De Veluwe Post van 13-jan-1995

- Coberco Contact 18e jaargang nr 9 nov.1990

- Enkele (kranten)artikelen

Met o.a. dank aan het beschikbaar stellen van materiaal: Fam. Mathijssen - Stunneberg - Sjaukje v/d Hul-Postma - Herman Heije - Barend Groeneveld - H.Rozeboom vd Hoef - Dick Ruller.

Op 18 januari 1967 om 15.45 uur is het markante punt n.l. de schoorsteen met een doffe knal ter aarde gestort

Bennekom - 3/3

Bennekom Coöp. De Hoop 1933 - 1962

Off- line samenvatting van site http://members.chello.nl/d.rintjema/ 2020 404

Blauwdrukken van BEGANEGROND en VERDIEPING. CZ. De Hoop Bennekom

Eerste voorzitter Reijer Steenbergen

Eerste directeur Teun v.d. Brink (1908/9-1987) met zuivelschool Bolsward (1930)

Melkdistributie WOII

Er zijn verscheidene interviews geweest met oud werknemers. Zij gaven een goed beeld, dat er een goede sfeer heerste. Ook was de personeelsvereniging actief in het organiseren van uitjes. Daarvan zijn een aantal groepsfoto's boven water gekomen.

Hoe kon men nu zien welke melk van Klaartje 13 of Geertruida 12 was? Een boer kreeg van tijd tot tijd een monsternemer op bezoek. Tijdens het melken nam hij wat melk vanuit de emmer en goot het in een flesje. Tegelijkertijd werd de inhoud van de emmer ook gewogen aan de unster die aan een meegnomen driepoot hing.

Een goed beeld wordt gegeven op http://www.zuivelmuseum.be/ hoe via de melk er producten zoals boter kan worden gemaakt.

Interessant zijn de foto's van werknemers en hun werkplek (zie ook werknemers-lijst). Op deze foto's is goed te zien hoe de werkomstandigheden in die tijd waren en welke beroepen ze uitoefenden.

In 1965 sloot “De Hoop” zich aan bij de COOP VECOMI (Verenigde Coöperatie Melkinrichtingen) te Arnhem en daarmee kwam een einde aan de zelfstandigheid van ruim 30 jaar.

Het einde van de Zuivelfabriek:

Aan het einde van de jaren zestig werd de melkverwerking gecentraliseerd in Wageningen, waardoor Bennekom overbodig werd. Later is Wageningen opgegaan in COBERCO (COBERCO is in 1972 opgericht).

In 1967 werd het pand overgenomen door KOK-Ede. In de KOK-periode tot 1986 is het gebouw , na een verbouwing, gebruikt als aanvullend distributiecentrum. Het is ook gebruikt als puddingfabriek. In 1975 verhuisde de puddingmachinerie naar het nieuwe KOK-Ede op de Frankeneng.

Geen frame - ga naar - www.zuivelhistorienederland.nl