Boekel - 1/2

Boekel  CZ. De Boterbloem 1912 - 1992

Bron: http://www.eindhovensdagblad.nl/regio/article385799.ece       

Geplaatst 22-12-2006

01-06-2006

Van melk naar boter en kaas

BOEKEL - In Boekel staat de oudste handkracht melkfabriek van Nederland. Jarenlang keek niemand er naar om. Komend najaar wordt het 107 jaar oude gebouwtje afgebroken en op het terrein van het Boerenbondsmuseum in Gemert weer herbouwd en in ere hersteld.

Boekelaar Jos Huyben (67) is conservator en bestuurslid van het Boerenbondmuseum in Gemert. Omdat het museum plannen heeft om in de komende tien jaar behalve een schoenmakerij, een boerenleenbank, een school en een graanmolen, ook een zuivelfabriek te realiseren, was hij al enige tijd op zoek naar een handkracht melkfabriek. Hij was dan ook heel verbaasd toen Toon Wassenberg hem onlangs vertelde dat er aan de Bernhardstraat in Boekel precies datgene staat waar Huijben al zolang naar op zoek was. „Dit had ik niet durven dromen. Wij zijn heel blij dat we de kans en de tijd krijgen om te slopen. Het past precies in onze plannen“, zo vertelt een enthousiaste Huyben.

Toen ook eigenaar Karel Boeijen, commercieel directeur van de Rüttchengroep in Veghel, geen bezwaar had tegen de plannen en een sloopvergunning werd afgegeven, durfde Huyben er pas echt in te geloven.

De kosten voor het hele project worden geraamd op ongeveer 250.000 euro.
Het gebouwtje dat al jarenlang leeg staat, is deels vervallen. De kozijnen zijn rot en ook het dak vertoont gaten. „De muren zijn goed. En de kozijnen kunnen exact zo nagemaakt worden. Verschillende deuren zijn

Bron:  http://www.bhic.nl/index.php?id=10960   

De agrariërs in Boekel behoren al heel lang tot het innoverende type ondernemer. Een aantal jaren vóór de oprichting van de Boerenbond was de coöperatieve gedachte al aanwezig in de vorm van de Boekelse Landbouwclub. Naast andere vernieuwingen in de landbouw, kwam ook de oprichting van de eerste gezamenlijke boterfabriek uit deze kring voort.

Het was in 1893 dat enkele leden van de Boekelse Landbouwclub besloten om samen een boterfabriekje te beginnen. Die boterfabriek werkte op handkracht en bleef tot 1900 in gebruik. De zaak liep zo voortvarend dat er toen een nieuwe fabriek werd gebouwd onder de naam ‘Coöperatieve Boterfabriek De Kroon’.

In 1899 werd in Boekel een onderafdeling van de Boerenbond Erp opgericht. Blijkbaar gestimuleerd door het succes van de boterfabriek van de Landbouwclub, startte ook de Boerenbond een coöperatieve boterfabriek. Het gebouwtje waarin dit fabriekje was gevestigd, is het oudste, nog bestaande voorbeeld van zo’n handkrachtboterfabriekje van Nederland. Het is inmiddels afgebroken om opnieuw opgebouwd te worden in het Boerenbondsmuseum in Gemert. In 1901 werd de onderafdeling Boekel van de Boerenbond een zelfstandige afdeling.

De Boerenbond gebruikte het voordeel van zijn schaalgrootte om ook in technisch opzicht vooruitgang na te blijven streven. In 1911 gaf de zuivelconsulent van de Boerenbond in Eindhoven een lezing over de voordelen van een stoomzuivelfabriek. En het bleef niet bij deze ene lezing. Ook de geestelijk adviseur pleitte bij de Boekelse boeren voor de oprichting van een stoomzuivelfabriek. Zo kwam in 1912 de stoomzuivelfabriek ‘De Boterbloem’ van de grond. Die naam is trouwens wel opmerkelijk, want in die tijd werd een fabriek of bedrijf bijna standaard vernoemd naar een heilige.

De oprichting van De Boterbloem maakte meteen een einde aan de botermijn (botermarkt) in de kelder van het gemeentehuis, waar veel boter verhandeld werd en men er goed aan verdiende. De melk van de 900 koeien van de aangesloten 180 boeren in Boekel ging voortaan rechtstreeks naar De Boterbloem. De aanvoer bedroeg tussen de 3 en 5 miljoen kilo per jaar. Onder voorzitterschap van Hub. Donkers ging de boterfabriek in 1951 over op de productie van kaas. In 1996 werd de fabriek afgebroken om plaats te maken voor woonhuizen.

............................

Re

Henk.Voordat de coöpertieve melkfabriek in Boekel kwam, waren er twee boterfabriekjes die de "Clubs genoemd werden." Piet van Antwerpen schrijft in zijn boek, "Boeëre op skraol zaand” uitvoerig over de toen bestaande boterfabriekjes en hoe het verder ging. Veel lees plezier. Bart.’

                                                                        Meer reakties zie site

Bron: http://www.ed.nl/dossierarchief/helmondregio/3820765/Ook-de-boterij-gaat-weer-echt-leven-in-Gemert.ece       

door Paul Verhees.                                              Geplaatst 05-10-2008

Ook de boterij gaat weer echt leven in Gemert

GEMERT - Bij het Boerenbondsmuseum aan de Pandelaar in Gemert is zondag een handkracht boterfabriekje geopend, dat eerder in Boekel stond. Het is op het museumterrein steen voor steen in zijn originele staat herbouwd.

De boterij is een uitbreiding van het museum, waar onder meer al een wevershuisje, een smederij, een klompenma-kerij, een bakhuis en een café anex winkeltje in bedrijf zijn. Ook het boterfabriekje zal echt gaan produceren. Want een doelstelling van het museum is dat al wat er staat moet leven, zoals het een eeuw geleden leefde.

De handkracht boterfabriek is in Boekel origineel gebouwd in 1899. Het was de eerste boterij van de Noordbrabantse Christelijke Boerenbond (NCB). NCB-grondlegger pater Van den Elsen, in wiens geboorthuis het Boerenbonds-museum is gevestigd, was persoonlijk betrokken bij de oprichting van de Boekelse boterij.

Zijn achterneef pater Antoon van den Acker, zoon van een melkveehouder, heeft het boterfabriekje gistermorgen ingezegend. Daarmee houdt het in 1990 geopende museum ook een traditie in stand, want elk gebouw is tot nu toe geopend door een telg van een familie die het in het pandje uitgebeelde vak uitoefende: een weverszoon opende het wevershuisje, de zoon van een smid opende de smederij en nu dus de zoon van een melkveehouder het boterfabriekje.

Het Boekels bestuurslid Jos Huijben van het Boerenbond-smuseum schetste tijdens de opening de geschiedenis van

 het handkracht boterfabriekje. Het was in 1899 opgericht door 54 boeren die er in het eerste jaar 186.000 kilo melk aanleverden om er 6400 kilo boter van te maken, zo memomeerde Huijben. Er werkten drie mensen in het fabriekje en als het risicovolle project zou mislukken, kon van het fabriekje altijd nog een woonhuis gemaakt worden. Het fabriekje bleef in bedrijf tot 1912, toen Boekel zijn coöperatieve zuivelfabriek De Boterbloem kreeg. Het kleine fabriekje ging dienst doen als pakhuis van de NCB en later nog als slagerij. Maar door alle jaren heen bleef de oorspronkelijke staat van het pandje behouden. Toen het twee jaar geleden ernstig in verval dreigde te raken is het door het Boerenbondsmuseum overgenomen. Het is in Boekel steen voor steen afgebroken en in Gemert door aannemersbedrijf Van Dinther uit Schaijk herbouwd. Dat bedrijf heeft de deskundigheid in huis om oude monumentale panden in oorspronkelijke staat te restaureren.

Het Boekelse boterfabriekje is het eerste pand op het museumterrein dat niet volledig door het Boerenbondsmuseum zelf is bekostigd. Onder meer de provincie verstrekte subsidie voor het project.

Dat het Boerenbondsmuseum nog meer ambities heeft, blijkt uit het plattegrondje van het terrein. Daarop staat al een toekomstige Boerenleenbank ingetekend. En museumvoorzitter Harrie Verkampen droomt al van een heuse windmolen achter het museum.

Boterfabriekje vóór en ná verplaatsing   Bron: Boerenbondmuseum.nl

ook nog in goede staat en kunnen gewoon hergebruikt worden. Mits door een gecertificeerd bedrijf gedaan, moet verplaatsing te doen zijn“, stelt Huyben positief.

Ontmanteling
Voor de ontmanteling in oktober begint, wordt alles gemarkeerd. Ieder steentje wordt met de hand gebikt om later weer teruggeplaatst te kunnen worden.

„De dakpannen zijn behalve erg dun ook heel erg zeldzaam“, zo weet Huyben ook nog te vertellen.

De indeling van het voormalig fabriekje is nog volledig in tact. Naast een fabrieksruimte is er ook een kantoor en een rookruimte. Onder tongewelven bevindt zich een boterkelder met een pekelbak.

Het is de bedoeling dat het fabriekje in het najaar van 2007 weer helemaal is opgebouwd en in gebruik genomen kan worden. De volledige inventaris voor het fabriekje heeft Huijben al helemaal bij elkaar.

Het hele proces van melk naar boter en kaas moet er dan weer plaats kunnen gaan vinden. Twee professionele kaasmakers hebben toegezegd handmatig kaas en boter te komen maken. Zelfs de aanvoer van verse melk is al geregeld.

Nu alleen nog het gebouwtje verplaatsen.

Bron onderstaande foto’s:  http://www.bhic.nl/index.php?id=10960

▲  Handkracht Boekel Off-line van verplaatsing gebouwtje dl.-1

▲  Handkracht Boekel Off-line van verplaatsing gebouwtje dl.-2

▲  1893 Knipsels (natuur)boterfabriek Boekel  

▲  knipsel begin 1895 Ingezonden over goed lopende part. roomboterfabriek van J. van Kessel

   Geen venster - hier ophalen - www.zuivelfabrieken.nl

▲  Knipsels Stoomzuivelfabriek