Udenhout Knipsels

#NBr/2020-08-06

voorgaande

Udenhout - 1/2

SV: Kreitenmolenstraat 149A - 5071 BC Udenhout

Udenhout St. Isodorus 1917 - 1965 / 1965-1984 CTM>>

Zuivelfabriek Udenhout jaren 30 / 40? Bron: http://wiki.regionaalarchieftilburg.nl/Zuivelfabriek_Udenhout

Boek: https://udenhout-centraal.nl/2016/../Boek-melkfabriek/. Delen off line op pagina 2

Zuivelfabriek Udenhout http://www.regionaalarchieftilburg.nl/wiki/Zuivelfabriek_Udenhout

De zuivelfabriek in Udenhout

Binnen het bestuur van het toenmalige bestuur van de Boerenleenbank werd in 1907 al gesproken over de oprichting van een stoomzuivelfabriek. Woorden worden daden als in 1915 door de Boerenbond de benodigde bouwgrond wordt geschonken. Ook de bank verstrekt een bijdrage in de oprichtingskosten. De formele oprichting vindt plaats bij notariele acte op 3 maart 1916. Door burgemeester Van Heeswijk, kapelaan Mooren en negentien vooruitstrevende boeren wordt vervolgens het startsein gegeven voor de bouw van de Cooperatieve Zuivelfabriek "St.-Isidorus". Het eerste bestuur bestaat uit Hannes Willems (voorzitter), jan Vermeer Pzn (ondervoorzitter), Peer Heijmans (secretaris) en de bestuursleden Kees van Balkom en Janus Pijnenborg. In de Raad van Toezicht worden gekozen burgemeester Van Heeswijk (voorzitter), Kobus van Roessel (ondervoorzitter) en Willem Versteijnen (secretaris). Kapelaan Mooren wordt benoemd tot geestelijk adviseur. Met ingang van 1 januari 1917 werd Jan Besselink uit Schaijk aangesteld als directeur met een jaarsalaris van fl. 3.760,- plus vrije woning, vuur en licht. Bouwtekeningen en bestek werden voorbereid door de bouwkundige L. van Berkel uit Schaijk. De stichtingskosten belopen circa fl. 100.000,-, waarvan ongeveer fl. 45.000,- voor grond en gebouwen en fl. 55.000,- voor machinepark en verdere inventaris. Op 18 mei 1917 kan worden begonnen met de ontvangst en verwerking van de eerste melk.

Tot de oorlogsjaren ging het de fabriek voor de wind. Onder leiding van directeur Janssen wordt er na de oorlog gemoderniseerd en uitgebreid. De zuivelfabriek van Haaren wordt overgenomen en in Udenhout verrijst een gehele vernieuwde fabriek. De concentratie in de zuivel heeft tot gevolg dat in 1965 wordt gefuseerd met de CTM, de Cooperatieve Tilburgsche Melkinrichting.

Het gebouwencomplex herbergt sinds 1986 een supermarkt.

Categorie: Bedrijven in Udenhout

De karnton

De voormalige Udenhoutse zuivelfabriek, in de volksmond meestal melk- of boterfabriek geheten, huisvest reeds verscheidene jaren de EMTE binnen haar muren. De fabriek " was niet meer groot en modern genoeg, en bijgevolg onrendabel. Toch was deze fabriek, in het begin van de zestiger jaren gebouwd, al een combinatie van melkfabrieken uit Udenhout en omgeving. Ook in deze sector moet het almaar groter en sneller.

Zo'n honderd jaar geleden had bijna elk boeren-gezin een klein “boterfabriekje" aan huis! Een groot rad waarin een hond kon lopen was met een stang verbonden aan de ton waarin de melk zat. Door het almaar lopend blijven van de hond draaide het rad rond en werd de llarm" in de ton op en neer bewogen en de melk geklutst. Zo werd uit de melk boter gemaakt. Wat over-bleef was de karnemelk. O wee, als de hond uitviel, dan moesten de kinderen het rad draaien.

Later gebeurde het volledig met menskracht. Toen kwam namelijk de karnton of boterstand in gebruik. (zie foto) In de karn of de ton werd de melk gegoten. Deze moest eerst zuur worden. Dat duurde ongeveer 3 a 4 dagen. Soms probeerde men dat wat te verhaasten door de melk in de zon of achter de kachel te zetten. Wanneer de melk een beetje korrelig begon te worden, kon het karnen beginnen. De stok (zie foto) met daaraan een stamper moest net zo lang op en neer gehaald worden tot zich een klonterige massa ging vormen. Het was een taai en eentonig werk. Niemand vond dit fijn.

Link: naar bron tekst en afbeelding - 404

Als dit proces niet snel genoeg ging, deed men er (stiekem) wel eens wat warm water bij! Wanneer na 35 a 45 minuten de boter zich ging vormen, gebruikte de boerin (want bij haar hoorde dit werk doorgaans) een houten lepel om van die geklonterde brij een mooi ronde “boterkluit" te maken, hier en daar ook wel "weg" genoemd. Vandaar het woord boterweggen.

De kluit werd dan in een soort vergiet gelegd om uit te druipen. Er werd ook een beetje zout bij gedaan voor de smaak. De boter voor eigen gebruik werd nog wel eens extra gezouten om het al te royaal gebruik (dik smeren) te voorkomen! De boter die voor de verkoop naar de markt of botermijn werd gebracht, moest natuurlijk mooi ogen. Daarom werd veel zorg besteed aan de vorm van de kluit. Zo'n kluit varieerde in gewicht van 5 tot 15, soms 20 pond.

Boter is altijd een kostelijk artikel geweest. De behandeling van de melk, het karnen en het kneden evenals het materiaal dat hierbij dienst deed, eisten voortdurend veel zorg en oplettendheid en bij dit alles moest vooral de uiterste zindelijkheid betracht worden. Er bestond toen nog geen Warenwet, maar de meeste boerinnen hadden toch we! zoveel verantwoordelijk-heidsgevoel dat zij het hele "botergebeuren" extra hygiënisch verzorgden. De hier getoonde karnton is in het bezit van Heemcentrum “'t Schoor".

De karnton van ‘Udenhout’

▲ Knipsels Part. Stoomzuivelfabriek Udenhout 1894 ?

▲ Via www 1

▲ Via www 2

Botermakerij van Huize Assisië Datering en bron onbekend mogelijk meer bij http://wiki.regionaalarchieftilburg.nl/Hoofdpagina

▲ Knipsels Coöp. Zuivelfabriek Udenhout

Udenhout	Bron:	Melk	Voorzitter	Directeur	Producten
1918		2.845.680	J. Willems	J.H.J. Besselink
1924	FNZ. / BZB.	4.113.543	J. Willems	J.H.J. Besselink	boter
1945	FNZ. / BZB.	1.765.342	P. Heijmans	J. A. Geerts
1950	FNZ. / BZB.	4.668.608	P. Van Balkom	H. Janssen *	Boter en m.i.	* aangesteld 2 febr. ‘49 - was dir. CZ. Oostrum

1926-1941	ZJB			P. J. v. Kessel	boter
1947-1965	ZJB			M. J. van Hulten	boter	Is in ‘65 gefuseerd met St. Jan in Den Bosch

1946-11-01	Boek					Overname Melkinrichting De Hoop Tilburg bleef filiaal.

Geen frame - ga naar - www.zuivelhistorienederland.nl