Ophalen van boek tekstversie!

  Zie ook de pagina ‘zuivelfabriek Zevenaar’

Inleiding van boek over zuivelfabriek ‘De Liemers’ te Zevenaar

INLEIDING.

De Nederlandse zuivelindustrie staat alweer geruime tijd volop in de belangstelling, onder andere door de vrij recente (december 1997 fusie van vier grote zuivelondernemingen: de Coberco (Zutphen), Friesland Dairy Foods (Leeuwarden), de Twee Provinciën (Workum) en de Zuid-Oost Hoek (Oosterwolde). Deze nieuwe combinatie en zuivelgigant "Friesland Coberco Dairy Foods", werd in één keer een van de vijf grootste zuivelconcerns van de wereld. Het bedrijf is met 12000 werknemers goed voor een omzet van negen miljard gulden per jaar.

Achteraf gezien maakt ook de gewezen zuivelfabriek "De Liemers" te Zevenaar (die 100 jaar heeft bestaan), onderdeel uit van de voornoemde fusie. Immers, de zuivelfabriek te Zevenaar in de Liemers kan worden gezien als de bakermat van een dessertkaas namelijk de Subenhara, ontwikkeld door de Zevenaarse zuiveldirecteur R. van Slageren, welke dessertkaas nog steeds door Coberco te Markelo wordt geproduceerd. Een andere dessertkaas, de Kemhem, beleefde in Zevenaar weer een opbloeiperiode en maakt nu met succes deel uit van het kaasassortiment van het Coberco concern. Hoe dit allemaal in zijn werk ging maakt onder andere deel uit van dit boek.

Door de eeuwen heen en in verschillende culturen werd de zuivelbereiding op diverse manieren ingevuld. In dit boek wordt een periode van een eeuw beschreven, toen Zevenaar een bescheiden zuivelindustrie kende. Temeer lijkt deze beschrijving zinvol, omdat het gebouwencomplex van de zuivelfabriek "De Liemers" reeds van de aardbodem is verdwenen en de plaats nu wordt ingenomen door het woon- en zorgcentrum de Pelgromhof. Daarom is een herinnering aan dit stukje industrieel erfgoed alleen nog maar mogelijk door de honderd jarige zuivelgeschiedenis op schrift vast te leggen. Deze studie van het verleden, in dit geval het nogal jonge industriële verleden van de zuivelindustrie in de Liemers; valt reeds onder de noemer industriële archeologie.

Om het overzicht van de zuivelgeschiedenis enigszins ordelijk te laten verlopen, is dit verslag van het historisch onderzoek in vier delen opgebouwd. En ieder deel bevat enige hoofdstukken. Omdat de zuivelfabriek honderd jaar lang deel heeft uitgemaakt van de Zevenaarse en Liemerse gemeenschap, loopt als een rode draad de desbetreffende geschiedenis van Zevenaar en de Liemers door het verhaal heen.

Deel 1, behandelt de historie van de technische vooruitgang, die grote invloed heeft gehad op de zuivelindustrie. Er wordt een kijkje genomen bij het zuivelonderwijs. En vervolgens worden de drie perioden, qua rechtsvorm en bestuurlijke ontwikkeling, van de zuivelfabriek "De Liemers" geschetst. Het eerste deel wordt afgesloten met het verhaal van de bouwgeschiedenis van de zuivelfabriek.

Deel II, begint met een overzicht van het agrarisch Zevenaar aan het eind van de 19e eeuw, immers de melkveehouderij kan hiervan niet los worden gezien. En in die tijd begon de zuivelfabriek in Zevenaar haar bestaan. Vervolgens zijn in dit deel enkele fragmenten geschilderd, die voor de zuivelfabriek van wezenlijk belang zijn geweest en veel inventiviteit en energie van het bestuur van de zuivelfabriek hebben gevraagd. Omdat de zuivelbedrijvigheid veel raakvlakken heeft met de bestuursorganen van de overheid, is waar nodig een kijkje gegund bij het functioneren van die overheid.

Deel III, laat zien hoe de melkveehouders in het leveringsgebied van de zuivelfabriek in de Liemers, de twee keer per dag gegeven melk van de koe op de bedrijven verwerkten om vervolgens te worden geleverd aan de zuivelfabriek. Hoe het handmelker overging naar het machinaalmelken en de melkbus werd vervangen door de koeltank. En de dagelijkse melkritten overgingen naar de zogenaamde rijdende melkontvangst. Ook wordt een opgave gedaan van alle melkveehouders, die melk leverden aan de zuivelfabriek "De Liemers" te Zevenaar.

Deel IV, beschrijft het zuivelfabriekje van H.M. Brandsma, een particuliere zuivelonderneming die maar 15 jaar heeft bestaan. De ondernemer speelde echter een belangrijke rol om de zuivelfabriek "De Liemers", kort na de Tweede Wereldoorlog, voor de ondergang te behoeden.

Vervolgens gaan dank en waardering uit naar de archivaris J.Th.M. Giesen van het Streekarchivariaat de Liemers en Doesburg te Zevenaar, die als geen ander de weg weet in "zijn" archief. De heemkundige A.W.A. Bruins te Zevenaar, die mede de richting heeft aangewezen, hoe het archiefonderzoek het meeste resultaat kan opleveren. En degenen die er in toestemden om geïnterviewd te willen worden. Van hen zijn belangrijke gegevens verkregen. Hun namen staan vermeld onder de rubriek "Vraaggesprekken" elders in het boek.

Door onvoorziene omstandigheden is de uitgave van het verslag van dit historisch onderzoek later en in een eenvoudiger vorm verschenen dan aanvankelijk de bedoeling was. Verzoeken om een geldelijke bijdrage bleven zonder resultaat. Om de kosten van deze uitgave zoveel mogelijk te beperken, is geen gebruik gemaakt van deskundigen die de lay-out, vormgeving, zet- en drukwerk voor hun rekening hadden kunnen nemen. Vandaar de wat minder ogende uitgave die thans voor u ligt. Moge het u echter niet weerhouden er nader kennis van te nemen.

Zevenaar, najaar 1999. A. Vetter.

   Geen frame - ga naar - www.zuivelhistorienederland.nl